Güney Kafkasya’da tarihi adım: Azerbaycanlı ve Ermeni Gazeteciler “Barış Dili”nde anlaştı
62 ülkede temsilcisi olan uluslararası basın meslek örgütü Küresel Gazeteciler Konseyi (KGK) öncülüğünde 28-29 Nisan 2023 tarihlerinde Gürcistan’ın başkenti Tiflis’te gerçekleştirilen “Güney Kafkasya’da Barış ve Medyanın Rolü Çalıştayı”, Azerbaycan ve Ermenistan’dan gelen gazetecileri 35 yıldır süren gerilim ve savaş sonrası ilk kez aynı masada buluşturdu.
Türkiye’den gelen ve Gürcistan’da bulunan gazetecilerin de katıldığı çalıştayda, Güney Kafkasya’da kalıcı ve sürdürülebilir barış için gazetecilere tarihi önemde görev düştüğü ve öncelikle medyada “nefret dilinin” ortadan kaldırılması gerektiği görüşü tüm katılımcıların imzasıyla yayınlanmasına karar verilen ortak açıklama metninde yer aldı.
Gürcistan’ın başkenti Tiflis, Küresel Gazeteciler Konseyi (KGK)’nin girişimiyle, “Güney Kafkasya’da Barış ve Medyanın Rolü Çalıştayı”na ev sahipliği yaptı. Çalıştayda, Azerbaycan ve Ermenistan’dan gelen gazeteci heyetleri ilk kez aynı masa etrafında buluşurken, Türkiye ve Gürcistan’dan meslektaşları da Güney Kafkasya açısından hayati önemdeki bu buluşmada gözlemci olarak yer aldılar.
DİM: BARIŞ DİLİNE İHTİYAÇ VAR
Çalıştayın açılış konuşmasını yapan KGK Genel Başkanı Mehmet Ali Dim, çalıştay önerisinin ilk olarak Azerbaycan’dan geldiğini belirterek, “Bu konuda 3-4 aylık bir çalışma yaptık. Bir hayli zor oldu ama başardık. Bizim bu gayretlerimize moral ve destek veren Türkiye Dışişleri Bakanı Sayın Mevlüt Çavuşoğlu’na çok teşekkür ederim” dedi. Dim, 35 yılı aşan bir süre içinde bölgede yaşanılan acı olaylar, özellikle de 2020 yılındaki 2’nci Karabağ Savaşı sonrasında bölge halklarının kalıcı barış yönündeki kararlılığının arttığını belirterek, “Savaşlar, bir haberle başlar, bir haberle biter. Bugün burada bir savaşın ötesinde, uzun yıllara dayanan ve çok acı veren bir çatışmayı sonlandırmak adına biz gazeteciler ne yapabiliriz bunu konuşmak için buluştuk. Medyada barış diline acilen ihtiyaç var. Azerbaycan ve Ermenistan’dan gelen meslektaşlarımıza gösterdikleri bu yapıcı davranış nedeniyle özellikle teşekkür ediyorum ve bu çalıştayın sonunda dünyanın büyük gerginlikler yaşadığı bir dönemde bölgeye ve dünyaya umut yüklü bir mesaj vereceğimize inanıyorum” dedi. Türkiye’den en önemli gazeteciler Yavuz Donat ve Ardan Zentürk ile başarılı TV gazetecisi Benan Kepsutlu ve France24 muhabiri Ludovic de Foucaud’un da çalıştaya katıldığını belirten Dim, “Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan’dan da en önemli gazeteciler buradalar. Hepimizin ortak amacı Güney Kafkasya’da kalıcı barışın tesis edilmesine katkı sağlamak. Bir gazeteci isterse dünyayı değiştirebilir” dedi.
DONAT VE ZENTÜRK
Çalıştayın moderatörlüğünü üstlenen deneyimli diplomasi ve savaş gazetecisi Ardan Zentürk, “Burada toplanan gazetecilerin politik hedefleri olmadığı açık bir gerçektir. Bizler burada, aksine, politikacıları sorgulayan, onların barışı gündemden uzaklaştıran tutum ve görüşlerine karşı zorlu sorular üreten meslek insanları olarak toplandık. Bunun uzun bir yolculuk olduğunu, kökleşmiş düşüncelerin ancak sabırla değişebileceğine inanıyoruz” diyerek açtığı çalıştayda dört ülkeden toplam 20 gazeteci süre sınırı olmaksızın tek tek söz alarak görüşlerini açıkladılar. Türkçe, Rusça ve İngilizce simültane tercümeyle gerçekleşen çalıştayda ilk olarak konuşan duayen gazeteci yazar Yavuz Donat şunları söyledi:
“Bu masanın etrafındaki herkesin Mevlana’yı iyi tanıdığını tahmin ediyorum. Onun çok ünlü bir sözü, tam bu toplantı için söylenmiş görünüyor. Mevlana, ‘dün, dünde kaldı, dünle beraber düne dair ne kadar söz varsa gitti cancağızım, şimdi yeni bir şeyler söylemek lazım’ der. Bugün bu düşünceyle çalışmak durumundayız, dünün kötü anılarına takılıp kalmamız, yarınımızın da bir kez daha tehlikeye girmesine neden olacaktır. Oysa, bizlere düşen, geçmişin acı tecrübelerinden ders çıkartıp, yarını çocuklarımız için güzel kılmaktır.”
“TİFLİS’TE OLMASI GURUR VERİCİ”
KGK Tiflis Temsilcisi Avtandil Otinashvili de, bu önemli çalıştayın Gürcistan’ın başkentinde yapılmasından gurur duyduklarını belirterek, “Öneri bize geldiğinde büyük bir onurla kabul ettik, çünkü Güney Kafkasya’da Ermeni ve Azerbaycanlı dostlarımızın ilk kez bir araya gelmesi için Tiflis’ten daha uygun bir yer düşünülemezdi. Gürcü milleti olarak, iki komşumuzun aralarındaki sorunları çözmeleri, kalıcı barışa kavuşmaları için dün olduğu gibi bugün ve yarın da elimizden geleni yapmakta kararlıyız” dedi.
BARIŞ DİLİNDE UZLAŞMA
Çalıştayda söz alan Ermeni ve Azerbaycanlı gazetecilerin “barış dili” ve kalıcı-sürdürülebilir barış için medyaya hayati önemde görev düştüğü görüşünde birleştikleri dikkat çekti.
Ermenistan heyeti adına konuşan Arminfo Haber Ajansı Genel Yönetmeni Emmanuil Mkrtchyan, savaşların kazananı olmadığını belirterek, “Güney Kafkasya’da halklar savaştan yana değil. Artık huzur içinde yaşama arzusu öne çıkıyor. Barış sadece halk isteyince olmuyor. Kamuoyu baskısı da çok önemli. Bu konuda biz de üstümüze düşen ne varsa yapmaya hazırız. Medyanın gücünü barış için kanalize etmek zorundayız” dedi.
Ülke heyeti adına konuşan Azerbaycan Basın Konseyi Başkan Vekili Yegane Hajiyeva ve KGK Azerbaycan Temsilcisi Elşad Eyvazlı da barışa her zamankinden çok daha fazla ihtiyaç duyulduğunu belirttiler. Hajiyeva, “Analar ağlamasın, çocuklar babasız kalmasın. Herkes üstüne düşeni yaparsa barışı tesis etmek asla zor değil. Burada Ermeni meslektaşlarımız ile aynı masada ilk kez buluştuk. Bu konuda Küresel Gazeteciler Konseyi’ne teşekkür ederiz. Bu tarihi bir adım ve devamının geleceğine inanıyoruz” dedi.
Gazeteciler, “melez savaşlar” çağında küresel güçlerin medya ve sosyal medya üzerinden gerçekleştirdikleri manevralara, barış için büyük tehdit oluşturan yalan habere karşı ortak mekanizmalar kurulmasında görüş birliğine vardılar.
Ayrıca, bölge uluslarının birbirlerinin kültürel yapılarını yakından tanımaları, barışın zeminini oluşturacak ortak ekonomik projeler ve yatırımlar konusunda destekleyici yayınlar yapılması da kararlaştırıldı.
9 MADDELİK MUTABAKAT METNİ
Uzun müzakereler sonucunda Azerbaycan ve Ermenistan heyetlerinin ortak karar ve onayı, Türkiye ve Gürcistan’dan gazetecilerin de destekleriyle çalıştay sonrası madde madde tartışılarak oluşturulan 9 maddelik mutabakat metninin Küresel Gazeteciler Konseyi tarafından dünya kamuoyuna duyurulmasına karar verildi.
ORTAK AÇIKLAMA
Ermenistan, Azerbaycan, Gürcistan ve Türkiye’den (ülke isimleri İngilizce alfabetik sıraya göre yazılmıştır) gelen gazetecilerin katılımıyla, Güney Kafkasya’da Barış ve Medyanın Rolü Çalıştayı, 29 Nisan 2023 günü Tiflis’te gerçekleştirilmiştir.
Merkezi, Ankara-Türkiye’de bulunan, Türkiye’nin medya alanında en önde gelen uluslarası sivil toplum kuruluşu Küresel Gazeteciler Konseyi (KGK) öncülüğünde düzenlenen kurultayda, katılımcılar, Güney Kafkasya bölgesinde kalıcı barışın ve karşılıklı anlayışın sağlanmasında medyanın rolü konusunda geniş görüş alış-verişinde bulunmuşlardır.
Çalıştayın, Ermenistan ve Azerbaycan’dan basın mensuplarının ilk kez buluşması ve geniş zeminli tartışma ortamı yaratması katılımcılar tarafından önemle not edilmiştir. Gürcü ve Türk gazetecilerin bu iletişimi güçlendiren ve ortak hedefler doğrultusunda çalışmayı öngören Çalıştay’a sağladıkları destek her türlü takdirin üstündedir.
1. Çalıştay, küresel sistemin, farklı stratejik alanlarda yaşanılan gerginlikler nedeniyle tıkanma noktasına geldiği bir süreçte, bölgesel girişimlerin kalıcı barışı sağlayabileceğine ilişkin umutları artırması açısından önemlidir.
2. Taraflar, küresel sistemin farklı stratejik alanlarda yaşanılan çatışmalar nedeniyle derin sarsıntı yaşadığı bir dönemde, Güney Kafkasya’da kalıcı ve sürdürülebilir barışın sağlanması konusunda fikir birliğine varmışlardır.
3. Taraflar, bütün aşırıcı akımlara ve şiddeti, çatışmayı, terörü destekleyen bütün fikir ve görüşlere karşıdır, bu yoldaki girişim, çaba, plan ve kışkırtmalar ile ortak mücadeleyi ilke edinmektedirler.
4. Taraflar, “KAFKASYA KAFKASYALILARINDIR ve sorunların çözümü Kafkasya halklarının ortak çözüm arayışlarından geçer” ilkesine bağlılıklarını bir kez daha açıklarlar.
5. Bu kararlılık doğrultusunda taraflar, bölgesel basın/yayın kuruluşlarında her türlü nefret dilinin ortadan kaldırılarak intikamcı görüşlerin propagandasının sonlandırılması, gelecek kuşaklara, birlikte barış içinde yaşama ilkesinin benimsetilmesi yönünde yayıncılık ilkelerinin belirlenmesinde fikir birliğine varmışlardır.
6. Bu fikir birliği doğrultusunda hiçbir millet hakkında aşağılayıcı, ötekileştirici ve şiddeti özendirici dil kullanılamaz. Taraflar, asırlardır bir arada yaşayan Güney Kafkasya uluslarının gelecekte de karşılıklı saygı kuralı zemininde ve barış içinde bir arada yaşayacaklarına dönük inançlarının altını çizerler.
7. Taraflar, aynı zamanda, Güney Kafkasya’da birikmiş olan sorunların, halkların birbirlerini daha yakından tanımasıyla çözülebileceğine inanmaktadırlar. Bu nedenle, medya kuruluşlarının ulusal kültürlerin diğer kamuoyları tarafından yakından tanınması yönündeki çalışmalarının hayati öneme sahip olduklarına inanırlar.
8. Taraflar bölgedeki barış için en büyük tehditlerden birinin, yalan haber olduğunda birleşmiştir. Dezenformasyon ile mücadelenin esas olduğunda inanmaktadırlar. Bu konuda en hızlı şekilde bir doğrulama mekanizmasının kurulmasını, bu süreçte özellikle Gürcü meslektaşlarının görev almasını önemle arzulamaktadırlar.
9. Taraflar, bölge ulusları arasında sıcak ve barışçı işbirliğinin güçlü ekonomik bağlardan kaynaklandığına inanmaktadırlar. Bu nedenle, tüm ulusal medya kuruluşlarının ortak ekonomik projeler, yatırım planlamaları, üretim ve istihdamı artıracak politikalar, çevre sorunları ile özellikle turizm alanındaki haberleri artırmaları, bu konularda karşılıklı haber alış-verişinin artırılması gerektiğini kararlaştırmışlardır.
Ermenistan ve Azerbaycan’dan basın mensuplarının bu ortak görüşlerine Gürcistan ve Türkiye’den meslektaşları da katılmaktadır.
Kamuoyuna saygıyla duyurulur.
İMZA KOYANLAR
TÜRKİYE adına:
1. Mehmet Ali Dim (KGK Genel Başkanı)
2. Yavuz Donat (Duayen Gazeteci Yazar)
3. Ardan Zentürk (Diplomasi ve Savaş Gazetecisi)
4. Benan Kepsutlu (TV Gazetecisi)
5. Ludovic De Fuocus (France24 Muhabiri)
AZERBAYCAN adına:
1. Elshad Eyvazlı (Parlamento Gazetecileri Birliği Başkanı – Bakü)
2. Yegana Hajiyeva (Basın Konseyi – Bakü)
3. Khatai Azizov (AZERTAC)
5. Haji Khalilov (qafqazturk.com)
6. Adnan Hüseyin (News.az – Bakü)
GÜRCİSTAN adına:
1. Avtandil Otinashvili (editor in chief News Day Georgia)
2. Malkhaz Gagua (editor in chief newspaper Resonance)
3. Ketevan Khositashvili (Director of the Kvira.ge)
4. Liana Jorjoliani (journalist of the Newcaucasus.ge)
5. Rusudan Gvazava, (editor-in-chief of the Geodigest.ge)
ERMENİSTAN adına:
1. Emmanuil Mkrtchyan (Director of the Arminfo)
2. Zaruhi Ghukasyan (Editor in chief of the Arminfo)
3. Miranda Oganezovan (Argümanlar ve Gerçekler – AIF)
4. Van Baiburt (Editor in chief newspaper Vrastan)
5. Gayane Bostanjyian (Newspaper Vrastan)
